ย่านาง ผง 1กิโลกรัม

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tiliacora triandra (Colebr.) Diels
ชื่อสามัญ : Bamboo grass
วงศ์ : Menispermaceae
ชื่ออื่น : จ้อยนาง (เชียงใหม่) เถาย่านาง เถาวัลย์เขียว (กลาง) ยาดนาง (สุราษฎร์ธานี)


ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ไม้เถาเลื้อยพัน กิ่งอ่อนมีขนอ่อนปกคลุม เมื่อแก่แล้วผิวค่อนข้างเรียบ รากมีขนาดใหญ่ ใบเป็นใบเดี่ยว ออกติดกับลำต้นแบบสลับรูปร่างใบคล้ายรูปไข่หรือรูปไข่ขอบขนานปลายใบเรียว ฐานใบมน ขนาดใบยาว 5 - 10 ซม.กว้าง 2 - 4 ซม. ขอบใบเรียบ ก้านใบยาว 1 ซม. ดอกออกตามซอกโคนก้านใบเป็นช่องยาว 2 - 5 ซม. ช่อหนึ่ง ๆ มีดอกขนาดเล็กสีเหลือง 3 - 5 ดอกดอกแยกเพศอยู่คนละต้นไม่มีกลีบดอก ผลรูปร่างกลมรีขนาดเล็กสีเขียว เมื่อแก่กลายเป็นสีเหลืองอมแดงและกลายเป็นสีดำ

ส่วนที่ใช้เป็นยา รากแห้ง ใบ เถา

รสและสรรพคุณในตำรายาไทย
ราก รสจืดขม สรรพคุณแก้ไข้ทุกชนิด แก้พิษ แก้เมาเรือ แก้เมาสุรา
ถอนพิษผิดสำแดง แก้พิษภายในให้ตกสิ้น แก้โรคหัวใจ แก้ผิดสำแดง แก้ลม
ใบ ถอนพิษ แก้ไข้
เถา แก้ตานขโมย

วิธีใช้
๑. แก้ประดงเลือดลม ใช้ใบกะเม็ง ขมิ้นอ้อย ใบหมากตัวผู้ใบหมากตัวเมีย ใบย่านาง อย่างละเท่าๆกัน โขลกรวมกันคั้นเอาน้ำทา ประดงทราย ก็จะหายภายในไม่ช้า


๒. แก้อาการผิดสำแดง เอาใบมะขาม ใบย่านาง ใบบัวบกเอาอย่าง ละ เท่าๆกัน ตำละเอียดผสมน้ำซาวข้าว ดื่มครั้งละ ๑ ถ้วยชาแก้อาการ ผิดสำแดง เพระาเป็นไข้แล้วกินของแสลง ไข้กำเริบ ได้ผลดี


๓. ยาแก้เลือดตกไม่หยุด เอาใบมะขาม เปลือกตะขบ รากย่านาง รากคัดเค้า ต้ม ๓ เอา ๑ กิน


๔. ยาแก้อาหารเป็นพิษ เอารากตะไคร้ ๑ รากย่านาง ๑ รากว่าน น้ำ ๑ตัวยาทั้ง ๓ ล้างให้สะอาด ฝนกับฝาละมีหม้อดิน ผสมกับน้ำต้มสุกรับประทาน ครั้งละ ๑ ถ้วย มีสรรพคุณ แก้อาหารเป็นพิษ เพราะผิดสำแดง ที่เกิดจากรับประทานอาหารเข้าไป ทำให้ปวดท้อง อาเจียน ท้อง เสีย ให้หาย ได้ผลชะงัด

๕. ยารักษาแผลกลาย เอาใบเถาวัลย์เขียน ( อ่อนๆ) ๔-๕ ใบใส่ ปากเคี้ยวให้ละเอียด พอกบริเวณที่เป็นแผลกลาย เมื่อยาพอกแห้งเปลี่ยนยา พอกใหม่ จะหายภายใน ๗ วัน


๖. ยาแก้โรคประดง เอาไพล รากย่านาง จันทร์หอม ตัวยาทั้ง ๓ นี้
ตำละเอียดผสมน้ำซาวข้าว ทาบริเวณที่เป็นเม็ดผื่นคันยังสามารถใช้น้ำย่านางมาสระผม ช่วยให้ศีรษะเย็น ผมดกดำหรือชลอผมหงอกผสมดินสอพองหรือปูนเคี้ยวหมากให้เหลวพอประมาณ ทาสิว ฟ้า ตุ่ม ผื่นคัน พอกฝีหนองรากมี isoquinolone alkaloid ได้แก่ tilacorine, tiacorinine, nortiliacorinine A,tiliacotinine 2 - N - Oxide, และ tiliandrine, tetraandrine, D - isochondrodendrine (isoberberine)


สารสำคัญ
๑. ไม่พบสารสำคัญและฤทธิ์ลดไข้ของย่านางแต่มีรายงานว่าไม่มีพิษเฉียบพลัน
๒. พบสารสกัดด้วยอัลกอฮอล์ ๕๐ % ลดการบีบตัวของลำไส้


ใบย่านาง ๑๐๐ กรัม ให้พลังงานต่อร่างกาย ๙๕ กิโลแคลอรีประกอบด้วยน้ำ ๖๗.๖ กรัมคาร์โบไฮเดรต ๑๖.๑ กรัม โปรตีน ๕.๖ กรัม ไขมัน ๐.๙ กรัมแคลเซียม ๑๕๕ มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส ๑๑ มิลลิกรัมกาก ๗.๙ กรัม เหล็ก ๗.๐ กรัมวิตามินเอ ๓๐,๖๒๕ IUวิตามินบีหนึ่ง ๐.๐๓วิตามินบีสอง ๐.๓๖ มิลลิกรัมไนอาซีน ๑.๔ มิลลิกรัมและวิตามินซี ๑๔๑ มิลลิกรัม

 
http://elect.pcru.ac.th/users/stdweb/samunprithai/data/Yanag.html
http://www.geocities.com/thaimedicinecm/sansilpayathai62yanang.htm